Problemen door een slecht passend zadel

Waarmee heb jij je paard opgezadeld?

De ruitersportzaken liggen tegenwoordig vol met mooie artikelen om je paard of pony te kunnen verzorgen en berijden. Je hebt zadels in alle prijsklassen, vele dekjes en diverse zadelonderleggers in de schappen liggen. Maar waar doe je je paard nu een plezier mee?Hoeveel mensen je vraagt welk zadel nou goed is, zoveel verschillende meningen en opvattingen krijg je weer terug. Het meest voor de hand liggend is om naar je paard te kijken en te luisteren.Tuurlijk moet een zadel fijn zitten voor de ruiter, maar het paard is er letterlijk mee opgezadeld.

Als sportmasseur voor paarden heb ik al een groot aantal paarden in handen gekregen. Elk paard is weer anders, met zijn specifieke problemen. Toch kom ik een grote gemene deler tegen: een gevoelige rug. Deze blessure komt vaak door een slecht passend zadel. De gemiddelde ruiter heeft nog te weinig kennis op dit gebied om te zien dat het zadel zijn paard beperkt tijdens het rijden. Maar je kunt je voorstellen dat een knellend zadel het paard altijd zal beperken in zijn vermogen en zelfs tot blessures kan leiden.

Hoog tijd om wat uitleg te geven over een goed passend zadel. Want een goed bewegend, losgelaten en ontspannen paard is toch wat iedere ruiter nastreeft.

Wat je je goed moet realiseren is dat het zadel op de rugspieren van je paard ligt (of zou moeten liggen!). Een zadel dat niet goed past heeft dus direct een negatief effect op het gebruik van deze rugspieren.

De rugspieren hebben ook een doorgeef-fuctie naar de achterhand. Dus het achterhandgebruik hangt gedeeltelijk ook af van de ligging van het zadel. Veel paarden met een pijnlijke rug, trekken de rug hol, waardoor het paard niet 100% nageeflijk kan zijn in kaak en nek en zijn rug niet optimaal los wil laten.

Wanneer ligt een zadel comfortabel op de rug?

• De kamer moet breed genoeg zijn, anders knelt het de rugspier bij de schoft af (je ziet vaak kuiltjes achter de schouder); Als je op het zadel zit, moet je makkelijk je vingers tussen het kussen aan de voorkant en het paard kunnen krijgen zonder dat deze geplet worden.

• De kamer moet niet te breed zijn, anders gaat het aan de achterkant klapperen en kan de schoft beschadigd raken;

• De wervelkolom moet helemaal vrij liggen, de kussens mogen de ruggengraat niet raken, ongeveer 6 cm, afhankelijk van de breedte van de wervelkolom. Ligt het zadel op de werveluiteinden dan ontstaat er pijn. Te breed is uiteraard ook niet goed;

• Het zadel moet evenredig over de rug evenveel gewicht dragen, dus niet te veel op de voor- en/of achterkant drukken of juist in het midden, er mag ook geen verschil zijn tussen de linkerkant en de rechterkant van het zadel; Controleer dit door langzaam met je vlakke hand onder de kussens van het zadel door te gaan terwijl je er naast staat. Het gewicht dat je voelt moet overal evenveel zijn.

• Het zadel moet in evenwicht liggen, met de zit in het midden als laagste punt. Het zadel mag niet “wippen” of makkelijker een kant op schuiven als je het een duwtje geeft.

• De kussens moeten comfortabel en veerkrachtig aanvoelen. Bobbels en kuilen zijn funest;

• Het zadel moet achter het schouderblad liggen voor schoudervrijheid, maar voor zijn laatste rib.

Wat vaak voorkomt is het knellen aan de voorkant van het zadel. De kussens zijn te dik of niet gelijk opgevuld waardoor de rugspieren worden platgedrukt. De spieren kunnen dan veel minder functioneren. Met te hard opgevulde kussens kan het paard zich moeilijk ontspannen. Kun je de kussens makkelijk indrukken met je vinger (denk aan het gevoel van een gelpad)? Een zadelonderlegger kan helpen, maar er moet wel voldoende ruimte zijn voor de onderlegger.

Voel eens met je vingertoppen langs de wervelkolom van je paard, veel paarden zijn daar erg gevoelig. Zadels zijn vaak te nauw aan de achterkant (kamer loopt taps toe). In een wending of volte waar het paard moet buigen, glijdt het zadel aan de achterkant over de wervelkolom, wat heel pijnlijk is. Let er op dat er een vuist tussen de kussens moet passen +/- 6 cm.

En, voor de ruiter? 

Het is van belang dat het zadel in balans ligt. Hangen je stijgbeugels in het midden van het zweetblad? Ligt het diepste punt van je zadel in het midden, of helt het voor- of achterover? Dit is belangrijk voor je eigen houding en het effect van je hulpen.

Hoe herken je problemen?

• Controleer je zadel op bovengenoemde punten, doet dit zonder zadeldek en singel. Zorg dat het paard vierkant staat met zijn hoofd en hals recht voor de romp;

• Controleer je paard op gevoelige punten in de rug, zowel spieren als wervelkolom;

• Je paard is slecht nageeflijk, wil zijn rug niet loslaten;

• Je paard geeft verzet bij buiging en zijgangen (op of over de schouder vallen, onregelmatigheid, niet nageeflijk);

• Je paard wordt boos bij borstelen of opzadelen. 

Wat kun je er aan doen?

Laat je zadel minimaal 1 x per jaar nakijken door een goede zadelmaker (informeer bij meerdere personen met wie zij goede ervaringen hebben. Zadelmaker/passer is een vrij beroep zonder dat je er een opleiding voor gevolgd moet hebben. De kwaliteit varieert enorm!).

Laat de zadelmaker bij je paard komen om de situatie goed te beoordelen. Denk er aan dat je paard door de jaren heen (en soms zelfs per seizoen) van vorm verandert door training. Het zadel moet daarop worden aangepast.

Als je overweegt een ander zadel te kopen, denk eens aan een zadel gevuld met (gedeeltelijk) lucht, gel of foam. Deze stoffen voelen voor het paard heel comfortabel aan, hoewel een veerkrachtig wolgevuld zadel ook prima voldoet. Heeft je paard vaste rugspieren? Laat hem eens goed masseren om de bloedtoevoer weer te optimaliseren. De spier krijgt zijn oude souplesse weer terug waardoor hij makkelijker beweegt en weer kan groeien onder het zadel (mits je het zadel laat aanpassen!).

Zorg voor een goed zadeldek dat zacht aanvoelt en de eigenschappen heeft warmte en vocht de reguleren.

Denk aan het totale gewicht dat een paard kan dragen zonder last te ondervinden. Een paard kan gemiddeld 16% van zijn eigen lichaamsgewicht aan ruiterkilo’s dragen. Dit percentage hangt van verschillende factoren af als leeftijd, model en beenwerk van het dier.

Kortom, een goed passend zadel voorkomt veel problemen bij je paard en is het begin van een mooie en eerlijke paardensportcarrière. Hopelijk brengt deze kennis je nog dichter bij een goed welzijn van je paard.

Veel succes!